Spis treści
Kilka faktów historycznych o Śląsku. Przechodził z rąk do rąk
Grody piastowskie powstały w pierwszej połowie X wieku we Wrocławiu, Głogowie i Opolu, a biskupstwo wrocławskie powstało w 1000 roku podczas zjazdu gnieźnieńskiego. 100 lat po rządach Mieszka I władzę nad Śląskiem objął Bolesław Krzywousty i to za jego sprawą doszło do rozbicia dzielnicowego, wskutek którego władzę nad tym obszarem objął Władysław II Wygnaniec, a następnie Bolesław IV Kędzierzawy oraz Bolesław Wysoki. Ostatnim Piastem, który sprawował pieczę nad Śląskiem był Henryk IV Probus. W 1372 roku podczas zjazdu we Wrocławiu król Polski Ludwik Węgierski podpisał traktat pokojowy z Czechami i zrzekł się prawa do panowania nad Śląskiem. W 1392 roku umiera także wdowa po Bolku II, więc ostatnie księstwo śląskie traci swoją niezależność. Po śmierci Ludwika II Jagiellończyka (król Czech, Węgier i Chorwacji) w 1526 roku rozpoczyna się okres panowania niemieckiej dynastii Habsburgów.
Śląsk, mimo przechodzenia z rąk do rąk, zachował swój wielopaństwowy charakter, a we Wrocławiu znana była gwara „polnisch”, a później "wasserpolnisch", którą początkowo posługiwali się flisacy odrzańscy. O podobieństwach dawnego dialektu do języka polskiego wiemy z opublikowanej w 1864 roku gwarowej pieśni Wrocławia, na której motywach powstał dzisiejszy hejnał miasta.
"We Wrocuawiu na rynecku stojóm wojocy,
Są tam łóni postrojyni wszyscy jednocy.
Są tam łóni rozmajici rycerze i junocy,
Szykujóm sie na wojynka we dnie i w nocy.
Hej cisawy mój kónicek bandzie, bandzie r-zoł,
A tobie moja dziewcyno bandzie, bandzie zol."
Ówcześni Polacy w trakcie panowania Królestwa Pruskiego utworzyli ruch narodowy, który wyrażał, m.in. ich bunt przeciwko powszechnej germanizacji. Część mieszkańców historycznego Śląska zdecydowało się na posyłanie swoich dzieci do szkół poza Prusy. Chłopi z okolic Wrocławia, Bytomia i Jawora buntowali się z kolei przeciwko pańszczyźnie i żądali jej zniesienia. Ostatnie krwawe powstanie zostało stłumione w 1844 roku. Tkacze śląscy, którzy domagali się podniesienia zarobków i warunków bytowych z okolic Bielawy i Pieszyc na Dolnym śląsku nie mieli szans w starciu z armią pruską.
Jak wyglądał geograficzny podział Śląska po 1914 roku?
Po I wojnie światowej na mocy traktatu wersalskiego do Polski przyłączono trzy dolnośląskie miejscowości: Namysłów, Górę oraz Syców. Tymczasem na Górnym Śląsku doszło do powstań, w wyniku których zdecydowano o przeprowadzeniu plebiscytu. Jego wynik był niekorzystny dla Polaków. Na obszarze zajętym przez Niemców zostało ponad pół miliona Polaków. W 1920 roku doszło również do przyłączenia Zaolzia do terytorium ówczesnej Czechosłowacji w zamian za możliwość transportu broni, potrzebnej do walk z bolszewikami.
Koniec II wojny światowej przyniósł kolejne podziały terytorialne i cały niemiecki Śląsk został oddany Polakom. Część obszarów przyłączono do niemieckiej Brandenburgii i Saksonii. "Nowe" polskie miasta zaczęli zasiedlać Kresowianie, a także mieszkańcy środkowej części naszego kraju. Mniejszość niemiecka do 1950 roku, której główne skupiska znajdowały się w Wałbrzychu i Jeleniej Górze, liczyła 80 tysięcy osób. Po odwilży październikowej, związanej z przejęciem władzy przez Władysława Gomułkę większość Niemców wyjechało do ówczesnego RFN.
Co łączy Dolny Śląsk z Górnym Śląskiem? Sprawdzamy
W herbach obu z nich znajduje się wizerunek orła nawiązujący do symboliki rodowych herbów Piastów śląskich. Wspólna dla obu regionów jest Odra. Teren usytuowany wokół górnego jej biegu został nazwany Górnym Śląskiem, a położony niżej Dolnym Śląskiem. W obu regionach znane są także tradycje górnicze. Tradycje Barbórki, obchodzonej hucznie 4 grudnia, kultywowane są przez górników w Katowicach oraz Bogatyni i innych rejonów znanych z wydobycia surowców. Górny i Dolny Śląsk łączy również linia kolejowa oraz autostrada A4.
Nie tylko geografia. Dolny Śląsk i Górny to wspólne tradycje. Które z nich zaskakują?
Każdy z regionów wyróżniał się charakterystycznym strojem ludowym. Na Górnym Śląsku były to, m.in. stroje:
- cieszyński
- pszczyński
- raciborski
- rozbarski (górzański)
- stroje Górali śląskich
- stroje Lachów śląskich
A na Dolnym Śląsku:
- strój jeleniogórski
- strój karkonoski
- strój kaczawsko-nadbobrzański
- strój kłodzki
- strój wałbrzyski
- oraz wrocławski
Dolny Śląsk nazywano swego czasu krainą czepców z uwagi na charakterystyczne i popularne nie tylko w tym regionie nakrycia głowy, które cechowały bogate zdobienia.
Dolny i Górny Śląsk historycznie zamieszkiwali Polacy, którzy tworzyli własny język, ale i kulturę, która przenikała oba regiony. Część z tych faktów bywa zaskakująca. Najciekawsze prezentujemy w naszej galerii. Zobaczcie.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?